มหัศจรรย์กับการกำเนิดดาวฤกษ์
คราวก่อนได้บอกความหมายของดาวฤกษ์ไปแล้ว ตกไปนิดหนึ่งก็คือ เวลาเราสังเกตดวงดาวบนท้องฟ้าตอนกลางคืน ดาวฤกษ์คือดาวที่กระพริบแสง ส่วนดาวเคราะห์คือดาวที่ไม่กระพริบแสง ดูง่ายๆแบบนี้ละกัน จริงๆแล้วถ้าคืนไหนมีความชื้นในชั้นบรรยากาศมากๆ ดาวเคราะห์ก็อาจกระพริบแสงได้เหมือนกันครับ เพราะการกระพริบแสงมันเกี่ยวกับการหักเหของแสงในชั้นบรรยากาศโลก อืม… ดูเหมือนเรื่องนี้ก็เป็นเรื่องที่น่าเขียนอีกเรื่องเหมือนกัน… แต่ยังไม่ใช่วันนี้หรอก
ดาวฤกษ์เป็นสิ่งหนึ่งในจักรวาลที่ผมทึ่งครับ มันเกิดจากเนบิวลา หรือ Nebula (เป็นภาษาละติน แปลว่า เมฆ) ซึ่งหมายถึงกลุ่มแก๊สที่อยู่ในอวกาศ แบบนี้เป็นต้น (สวยดีๆ ^^)
ภาพจาก Hubblesite.org
พอในเนบิวลาเกิดความมีบริเวณหนึ่งที่แก๊สหนาแน่นกว่าบริเวณอื่น ถึงแม้จะเพียงเล็กน้อยก็ตาม บริเวณนั้นก็เกิดแรงโน้มถ่วง ดึงแก๊สบริเวณอื่นเข้ามาร่วมวงสนทนากันด้วย พอวงสนทนาเริ่มใหญ่ขึ้น ตรงกลางมันก็พองออกๆ พลังงานศักย์โน้มถ่วงที่เกิดจากแต่ละโมเลกุลของแก๊สก็มากขึ้นๆ จนเปลี่ยนเป็นพลังงานความร้อน ฟังดูเหมือนง่าย แต่จริงๆแล้วใช้เวลานับสิบล้านปีเลยล่ะครับจนกระทั่งพองออกๆ ตรงกลางก็เป็นแกนใหญ่ขึ้นมา และพลังงานความร้อนที่มีก็มากพอ จนทำให้เกิดการเรืองแสง และเนบิวลารอบๆก็ได้รับอานุภาพความขาวไปด้วย ไอ้ตรงแกนกลางน่ะ เขาเรียกว่า โปรโตสตาร์ (Protostar)
ภาพจำลอง Protostar จาก physics.hku.hk
จากการที่น้องโปรโตสตาร์ของเรามีมวลมากขึ้น มีมวลก็มีแรงโน้มถ่วง จึงเกิดการยุบตัวลงเรื่อยๆ (เอ๊ะ ยุบตัวขึ้น หรือยุบตัวลง??) น้องโปรโตสตาร์เห็นท่าไม่ดี ถ้ายุบต่อไปเรื่อยๆมีหวังไม่ได้เกิดแน่ๆ จึงลองหมุนตัวเองเหมือนนักเล่นสเก็ตน้ำแข็ง (ตามกฎอนุรักษ์โมเมนตัมเชิงมุม) โอ้ ได้ผลแฮะ น้องโปรโตสตาร์ของเรา สามารถต่อสู้กับแรงโน้มถ่วงอันมหาศาลนั้นได้ แต่เจ้าแรงโน้มถ่วงไม่ยอมแพ้ เรียกเพื่อนมาเรื่อยๆ ทำให้น้องโปรโตสตาร์ของเรายังคงยุบตัวต่อไป หารู้ไม่ว่า น้องโปรโตสตาร์ของเรากำลังแอบยิ้มในใจ…
เพราะว่าเมื่อโปรโตสตาร์ของเรายุบตัวลง จนกระทั่งแกนกลางมีอุณหภูมิถึง 10 ล้านเคลวิน เมื่อไหร่ น้องโปรโตสตาร์จากที่ยิ้มๆในใจ จะปล่อยก๊ากอย่างรุนแรงและน่ากลัว! ใช่แล้ว 10 ล้านเคลวินนั้นทำให้แกนกลางเกิดปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิวชั่น ที่หลอมเอามวลกลายเป็นพลังงานอันมหาศาล (E=mc^2) ปัญหาการยุบตัวลงเรื่อยๆก็จะหมดไป เพราะมีพลังงานจากนิวเคลียร์ฟิวชั่นขยายออกจากแกนกลาง เกิดเป็นความสมดุล พร้อมกับปลดปล่อยพลังแสงอันเจิดจ้า และแล้ว น้องโปรโตสตาร์องเราก็ไม่ต้องทนถูกย่ำยีจากเจ้าแรงโน้มถ่วงอีกต่อไป แจ้งเกิดเป็นดาวฤกษ์อย่างเต็มตัวซะที เย้!.
ภาพจาก Hubblesite.org